به نقل از «ایران اکونومیست»

دولت سیزدهم میراث‌دار چک‌های بلامحل دولت‌های پیشین بود

تاریخ انتشار: ۶ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۵۶۵۳۶۶

دولت سیزدهم در شرایطی سکان اداره کشور را به دست گرفت که میراث‌دار چک‌های بلامحل دولت‌های پیشین بود؛ تشریح وضعیت اقتصادی کشور در ابتدای استقرار دولت سیزدهم نه با هدف رقابت‌های سیاسی بین دولت مردمی و دولت محترم پیشین بلکه با هدف روشن شدن عمق مساله و هموار شدن مسیر پیشرفت انجام می‌شود.

به گزارش ایران اکونومیست از وزارت امور اقتصادی و دارایی، به دنبال طرح ادعایی از سوی رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت قبل درباره آمار رشد اقتصادی، وزارت امور اقتصادی و دارایی لازم دید به منظور تشریح وضعیت کشور در ابتدای شروع به کار دولت مردمی و همچنین تلاش‌های خدمت‌گزاران مردم در دولت در دو سال گذشته توضیحات ذیل را جهت تنویر افکار عمومی خدمت مردم شریف ایران ارائه کند:

تمرکز تیم اقتصادی دولت و به صورت ویژه وزارت امور اقتصادی و دارایی پیشبرد پروژه‌های تحولی به منظور بهبود وضعیت اقتصادی کشور است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از جمله مهمترین این پروژه‌ها می‌توان به بهبود مستمر فضای کسب و کار، هوشمندسازی نظام مالیات‌ستانی به منظور پیشگیری از فرار مالیاتی، اصلاح بانک‌های ناسالم، ارتقاء دسترسی مردم به اعتبار از طریق توسعه نظام سنجش اعتبار، ارتقای شفافیت در شرکت‌های دولتی و بهبود نظام تامین مالی کشور اشاره کرد.

اما پیشبرد همین پروژه‌های تحولی نیازمند همراهی مردم و نخبگان بوده که بدین منظور لازم است شرایط خطیر کشور که ناشی از عملکرد دولت‌های پیشین به ویژه دولت دوازدهم و سیزدهم بوده است به صورت شفاف و روشن با افکار عمومی مطرح شود تا با همراهی و همفکری صادقانه بین دولت و مردم امکان پیشبرد قطار جمهوری اسلامی ایران در مسیر پیشرفت فراهم شود. بی‌شک فرآیند پیشرفت نیازمند یک همت عمومی بوده و همت عمومی بدون درک عمومی از شرایط کشور حاصل نمی‌شود.

از این منظر تشریح وضعیت اقتصادی کشور در ابتدای استقرار دولت سیزدهم، نه با هدف رقابت‌های سیاسی بین دولت مردمی و دولت محترم پیشین، بلکه با هدف روشن شدن عمق مساله و هموار شدن مسیر پیشرفت انجام می‌شود.

با وجود این موضوع به نظر می‌رسد با توجه به نزدیک بودن انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفند سال پیش‌رو، برخی از مدیران دولت پیشین که وضعیت عملکرد آنها در خرداد ۱۴۰۰ موجب نارضایتی مردم شده بود اکنون در تلاش برای احیای اعتبار از دست رفته خود و حضور مجدد در کرسی‌های مدیریتی کشور هستند و طرح برخی شبهات آماری و تشویش اذعان عمومی توسط این افراد با اهداف سیاسی انجام می‌شود و مبنای علمی و کارشناسی ندارد.

دولت سیزدهم در شرایطی سکان اداره کشور را به دست گرفت که میراث‌دار چک‌های بلامحل دولت‌های پیشین بود. حجم بی‌سابقه‌ای از تعهدات مالی بدون پیش‌بینی منابع پایدار توسط دولت‌های پیشین به‌ویژه دولت یازدهم و دوازدهم برای کشور ایجاد شد که اکنون دولت مردمی مشغول تامین مالی و پرداخت بدهی‌های دولت‌های پیشین است. از جمله مهمترین این تعهدات می‌توان به تعهدات بلاوجه ایجاد شده در صندوق‌های بازنشستگی، انتشار بی‌سابقه اوراق بدهی، تعهدات تامین انرژی در خلاء ضعف سرمایه‌گذاری این بخش، کاهش قابل توجه منابع صندوق توسعه ملی و غیره اشاره کرد.

دولت سیزدهم عزم خود را جزم کرده تا «فرش زیر پای خانه» را که توسط دولت پیشین حراج شده بود از طلبکاران پس بگیرد و در این راه نیازمند همدلی شهروندان صبور ایران اسلامی است.

در زمینه وضعیت رشد اقتصادی کشور لازم به توضیح است، براساس اطلاعات مرکز آمار ایران رشد اقتصادی کشور از متوسط صفر درصد در دو ساله ابتدایی دولت پیشین به متوسط ۴.۸ درصد در دوساله ابتدایی دولت سیزدهم افزایش یافته است. همچنین رشد گروه صنعت از منفی ۳.۴ در دوساله ابتدایی دولت دوازدهم به ۶.۲ درصد در دوساله ابتدایی دولت سیزدهم رسیده است. همچنین در بخش استخراج نفت و گاز طبیعی نیز از منفی ۶.۳ به ۸.۳ درصد رسیده است و براساس آمارهای منتشر شده توسط وزارت نفت صادرات نفت خام در شرایط مناسبی قرار دارد و در ماه گذشته به ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسیده است.

در حوزه متغیرهای پولی نیز کاهش ۱۳ واحدی رشد نقدینگی از ۴۰.۵ درصد شهریور ۱۴۰۰ به ۲۷.۵ درصد در خرداد ۱۴۰۲ با توجه به سیاست بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی در کشور محقق شده است که نشان‌دهنده عزم جدی دولت سیزدهم برای صیانت از ارزش پول ملی و جلوگیری از چاپ پول بدون پشتوانه است که در سال‌های آخر دولت دوازدهم تبدیل به یک رویه شده بود.

در زمینه تامین مالی بودجه از محل انتشار اوراق مالی اسلامی نیز شاخص‌ها نشان می‌دهد نسبت منابع حاصل از فروش اوراق مالی دولت به منابع عمومی طی سال‌های ۱۳۹۲ لغایت پنج ماهه ۱۴۰۰ به طور متوسط بیش از ۱۵ درصد بوده است. این بدان مفهوم است که در سال‌های مذکور افزون بر ۱۵ درصد منابع بودجه عمومی دولت از محل انتشار اوراق مالی دولت تأمین شده است که این شاخص برای سال‌های پایانی دولت دوازهم (سال ۱۳۹۹ و پنج ماهه ابتدای سال ۱۴۰۰) به ۳۲ درصد رسیده است.

با استقرار دولت سیزدهم و رویکرد کاهش بدهی دولت توسط سازمان برنامه و بودجه، شاخص مذکور به‌طور متوسط از ابتدای شهریور سال ۱۴۰۰ تا پایان پنج ماهه سال جاری، به طور متوسط ۹ درصد بوده است که تا پایان مرداد امسال به ۳.۵ درصد کاهش یافته است.

همچنین در زمینه بازپرداخت بدهی‌های پیشین دولت از محل انتشار اوراق جدید شاخص «نسبت بازپرداخت اصل و سود اوراق مالی دولت به فروش اوراق مالی جدید دولت» نشان می‌دهد طی سال‌های ۱۳۹۲ لغایت مرداد ماه ۱۴۰۰ به‌طور متوسط ۲۶ درصد از انتشار اوراق جدید صرف بازپرداخت بدهی‌های پیشین دولت شده است. در حالی که نسبت مذکور از ابتدای شهریور سال ۱۴۰۰ لغایت مردادماه سال جاری به ۱۷۵ درصد رسیده و این بدان مفهوم است که برای سال جاری ۱.۷۵ برابر انتشار اوراق مالی، بازپرداخت اوراق مالی دولت گذشته صورت گرفته انجام شده است.

در نهایت ذکر این نکته ضروری است که عزم تیم اقتصادی دولت بر بهبود رفاه و معیشت مردم از طریق افزایش تولید ثروت قرار دارد و در این زمینه نیازمند همفکری و همیاری نخبگان و مردم عزیز کشور است.

  منبع: خبرگزاری ایرنا برچسب ها: مجلس شورای اسلامی ، جمهوری اسلامی ایران ، وزارت نفت ، مرکز آمار ایران ، دولت یازدهم ، وزارت امور اقتصادی و دارایی ، دولت ، چک ، دولت دوازدهم ، بانک مرکزی ، دولت سیزدهم

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران وزارت نفت مرکز آمار ایران دولت یازدهم وزارت امور اقتصادی و دارایی دولت چک دولت دوازدهم بانک مرکزی دولت سیزدهم وزارت امور اقتصادی و دارایی اوراق مالی دولت دولت های پیشین دولت دوازدهم اقتصادی کشور انتشار اوراق ابتدایی دولت طور متوسط دولت سیزدهم دولت مردمی ۵ درصد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۵۶۵۳۶۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مانور عجیب روی کاهش نقدینگی

آنگونه که در آمار‌های رسمی منتشر شده رشد اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۲ در محدوده ۶ درصد و میزان تورم هم در محدوده ۴۱ درصد گزارش شده است.

به گزارش اعتماد، کارشناسان اقتصادی می‌گویند رشد اقتصادی با افزایش تولید به دست می‌آید، اما برخی کارشناسان معتقدند رشد اقتصادی سال گذشته کشور ناشی از تولید نبوده و عمده آن از محل فروش نفت و رشد بخش خدمات به دست آمده است.

در بخش مهار تورم نیز در صورتی که تولید با رشد همراه باشد مهار تورم نیز ممکن می‌شود؛ راهکاری که کارشناسان می‌گویند نشان از این دارد که هنوز دست‌اندرکاران اقتصادی مسیر رشد را از تورم جدا نکرده‌اند. بر اساس آخرین برآورد صندوق بین‌المللی پول، نسبت سرمایه‌گذاری به تولید ناخالص داخلی در ایران از ۴۰.۳ درصد در سال ۱۴۰۱ به ۳۹ درصد در سال ۱۴۰۳ خواهد رسید که این به معنی کاهش ۱.۳ درصدی این شاخص است.

متوسط رشد اقتصادی در ۱۰ سال گذشته چقدر بود؟

آنگونه که در آمار‌ها آمده است؛ متوسط رشد اقتصادی تولید ناخالص داخلی کشور در طول ۱۰ سال گذشته حدود ۲.۲ درصد، رشد بخش صنعت حدود ۰.۳ درصد و بخش معدن منفی ۲.۰۴ درصد شده که این اتفاق به دلیل نامساعدتر شدن فضای کسب‌وکار، پیش‌بینی‌پذیر نبودن قیمت محصولات و مواد اولیه، بی‌ثباتی سیاست‌ها و قوانین و رویه‌های اجرایی ناظر بر فضای کسب‌وکار و دشواری تأمین مالی، کیفیت حکمرانی و ضعف تضمین حقوق مالکیت و عدم رشد مستمر و پایدار تولید در سطح ملی است.

این در حالی است که در همسایگی ایران کشور عربستان نرخ رشد اقتصادی خیره‌کننده و کم‌نظیری در دهه اخیر داشته که همچنان با آهنگی شتابان ادامه دارد، این نرخ در سال ۲۰۲۲ به حدود ۹ درصد و در شش‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ به حدود ۱۱ درصد رسیده است. اما پرسشی که این روز‌ها برای بسیاری از ایرانیان مطرح شده آن است که اولا آیا دولت سیزدهم در مهار تورم توفیقی داشته و اگر نه دلایل این عدم توفیق چه بوده است؟ دولت به زعم خود مجموعه اقداماتی را برای بهبود شاخص‌های اقتصادی از جمله مهار تورم انجام داده است.

این اقدامات، مانع افزایش بیشتر برخی قیمت‌ها در برخی بازار‌ها شد. اما مرتضی عزتی، اقتصاددان می‌گوید که ارزش پولی ملی (نسبت به طلا و ارز‌های معتبر که شاخص اصلی ارزش پول‌های ملی هستند) طی یک سال اخیر نزدیک به ۵۰ درصد کاهش یافته است. این نزول به این معناست که دولت سیزدهم در مهار کاهش ارزش پول ملی که عامل اصلی تورم کنونی کشور است، موفقیتی نداشته است.

به گفته وی آنچه که در سال ۱۴۰۲ رخ داد، دقیقا نقطه منفی کاهش ارزش پول ملی و افزایش قیمت‌ها بود. کاهش ارزش پول ملی، هم نسبت به طلا و هم نسبت به نرخ ارز همچنان بالای ۵۰ درصد است، اما رونقی در بازار‌ها ایجاد نشد.

تنها کاهش رشد نقدینگی کافی است؟

دولت و مجموعه بانک مرکزی نزدیک به یک ماه است که بر کاهش رشد نقدینگی و ورود این شاخص به کانال ۲۴ درصدی به عنوان یک موفقیت نام برده و معتقدند که با این اتفاق تورم نیز در پایان سال به زیر کانال ۳۰ درصدی سقوط می‌کند. اما نرخ تورم اعلام شده برای سال ۱۴۰۲ از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد که تورم به‌رغم تلاش‌های دولت رشد پیدا کرده و حتی رکورد دولت هاشمی را شکسته است. ضمن اینکه ریشه کاهش رشد نقدینگی، کنترل ترازنامه بانک‌ها است. کاری که مدت‌ها قبل باید انجام می‌شد و مردم هم با نقدینگی کاری ندارند. برای مردم تورم و پولی که از جیب‌شان می‌رود مهم است و این تورم است که باید کم شود.

اعداد اعلام شده بانک مرکزی البته آماری است که معمولا بانک مرکزی به صورت ماهانه برای تادیه دیون و تعهدات به قوه قضاییه ارایه می‌کند تا به منظور رای دادن در اختیار قضات باشد. این آمار بر اساس سال پایه ۱۳۹۵ است و به همین دلیل بسیار بالاتر از رقم اعلام شده تورم مرکز آمار یعنی کانال ۳۸ درصدی است.

چنانکه عبدالناصر همتی رییس کل اسبق بانک مرکزی در این باره می‌گوید: دولت نباید ژست کنترل تورم را به خود بگیرد. به نظر من باید از مردم عذرخواهی کنند و بگویند نتوانستیم تورم را کنترل کنیم.

سه ناترازی اصلی در اقتصاد ایران کدامند؟

قدرت‌الله امام‌وردی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در خصوص عدم موفقیت‌ها در مهار تورم از سوی دولت، گفت: موضوع مربوط به مهار تورم یکی از موضوعات مورد مناقشه میان اقتصاددان‌ها است، اما اکثر اقتصاددان‌ها بر این باور هستند که تورم در ایران ریشه پولی دارد و افزایش حجم پول و پایه پولی در مجموع باعث رشد تورم در کشور شده است که یک رابطه همبستگی نزدیک به ۱ در بلندمدت با افزایش حجم پول ایجاد می‌شود.

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: ریشه تورم موجود در سه ناترازی اصلی در اقتصاد ایران است که این ناترازی‌ها هر لحظه بیشتر هم می‌شود یکی از این ناترازی‌ها بدهی دولت به بانک مرکزی است که تحت عنوان کسری بودجه از آن یاد می‌شود، مورد بعدی مربوط به بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی است که ناترازی بانک‌ها را به دنبال دارد و مورد سوم هم ناترازی تجاری در کشور است که باعث خروج سرمایه سنگین از کشور می‌شود که باعث افزایش منابع پولی در بانک مرکزی شده است.

خلق پول باعث تورم شده است

او با بیان اینکه میزان پایه پولی در سال ۱۴۰۲ با رشد ۴۰ درصدی مواجه شده است، تصریح کرد: بر اساس یکی از نظریه‌ها همین موضوع باعث افزایش تورم در اقتصاد می‌شود، عدم کنترل تورم در کشور به‌شدت خلق پول برمی‌گردد که باید آن را کنترل کنند که این مساله هم به کسری بودجه دولت مرتبط است که قادر به کنترل آن هم نیستند.

امام‌وردی تصریح کرد: در صورتی که دولت کوچک شود و از تصدی‌گری‌اش هم کاسته شود و بتواند هزینه‌های خود را کاهش دهد می‌تواند رشد تورم را هم کنترل کند این در حالی است که هر دولتی که پس از ۴ سال بر سر کار می‌آید نشان داده که قادر به این مساله نیست و طبیعتا این موضوع همچنان لاینحل باقی مانده است.

دولت دست در قلک بانک مرکزی کرده است

او با اشاره به تامین مالی بودجه دولت خاطرنشان کرد: عمدتا ساختار بازار مالی ایران به گونه‌ای است که ظرفیت تامین مالی از طریق بدهی برای دولت را ندارد و طبیعتا دولت از طریق افزایش حجم پول و انتشار پول جدید و پولی کردن کسری بودجه از سوی بانک مرکزی این تورم را به وجود می‌آورد.

این اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که آیا ناهماهنگی‌هایی در سیاست‌های پولی و ارزی کشور وجود دارد که منجر به این میزان از تورم شده است، گفت: خیر، اتفاقا هماهنگ هستند و بانک مرکزی از سمت دولت هدایت می‌شود، اما مساله اصلی عدم استقلال بانک مرکزی است و دولت برای تامین منابع مالی دست در قلک بانک مرکزی می‌برد و بانک مرکزی را وادار به چاپ پول می‌کند.

امام وردی با بیان اینکه هیچ سیاست پولی در دولت وجود ندارد، تصریح کرد: متاسفانه بانک مرکزی نقش سیاست‌گذاری و نظارتی خود را از دست داده است و چاره‌ای جز هماهنگ شدن با سیاست‌های دولت ندارد.

این کارشناس اقتصادی در خصوص رشد اقتصادی در سال ۱۴۰۲ گفت: ادعای رشد اقتصادی ۶ درصدی بیشتر به فروش نفت در سال گذشته برمی‌گردد که به دلیل اینکه بخش‌های مهم اقتصادی از صنعت تا کشاورزی با رشد منفی مواجه شده بودند و تشکیل سرمایه ثابت هم منفی بود منجر به رشد منفی سرمایه‌گذاری هم شده است، پس چطور امکان دارد میزان سرمایه‌گذاری‌ها افت داشته باشد، اما با رشد اقتصادی روبرو شده باشیم.

رشد اقتصادی ۱۴۰۲ ناشی از فروش نفت است

امام وردی ادامه داد: مسلما این رشد اقتصادی ناشی از فروش نفت است که کیفیتی هم ندارد و ناپایدار هم هست و به دلیل تورم و افزایش قیمت‌ها عملا این رشد اقتصادی ۶ درصدی در زندگی ما ناملموس شده است و اگر واقعا این رشد رخ داده بود و ظرفیت خالی وجود نداشت این موضوع در رفاه جامعه مشخص می‌شد.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به تورم بیش از ۴۰ درصدی در کشور افزود: طبیعی است که قدرت خرید و رفاه ما کاهش پیدا کرده است، در بخش کنترل نقدینگی دولت سعی در کنترل تراز بانکی داشته، اما نکته‌ای که رخ داده است به منابع پایه پولی دولت برمی‌گردد که شامل ذخایر ارزی، بدهی دولت به بانک مرکزی و بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی است که بسیار مهم است.

دولت بدهی خود را دور زده است

او ادامه داد: ادعای دولت این است که برای اولین بار کسری بودجه دولت افت داشته است، اما از سوی دیگر بدهی دولت به بانک‌ها و بانک مرکزی با افزایش عجیبی روبرو شده است و دولت این بدهی را دور زده است و بانک‌ها را وادار به خرید اوراق بدهی کرده است و بانک‌ها به خاطر خرید این اوراق دچار کسری تراز نقدی می‌شوند و چاره‌ای جز اضافه برداشت از بانک مرکزی ندارند.

امام‌وردی تصریح کرد: دولت به جای آنکه به صورت مستقیم از بانک مرکزی قرض بگیرد با فروش اوراق قرضه به بانک‌ها آن‌ها را وادار به استقراض از بانک مرکزی کرده است و در واقع یک جابه‌جایی در این بخش رخ داده است و پایه پولی هم تا ۴۰ درصد رشد داشته که این میزان با یک تاخیری در سال‌های آینده خود را با تورم بیشتر نشان می‌دهد.